Tijdens de kolonisatie van Malawi hebben de Engelsen de maïsmonocultuur geïntroduceerd. Door steeds opnieuw maïs te planten geraakte de grond uitgeput. Om toch eten te hebben werd gebruikgemaakt van kunstmeststoffen. Dit is uiteraard een heel korte termijnvisie want dit verrijkt de grond niet. Bovendien werden die meststoffen zo verschrikkelijk duur dat de boeren niet in staat zijn die aan te schaffen. Dit had voor gevolg dat de maïs er povertjes uitzag en dat er dan ook hongersnood was.
Wij hebben dan die kunstmeststoffen betaald om hongersnood tegen te gaan maar met een duidelijk doel de mensen te leren composteren in de hoop deze kunstmeststoffen af te bouwen.
In 2016 heerste door El Nino een uitgesproken droogte waardoor de maïsoogst werd vernietigd. Het was toen het uitgesproken moment om de boeren diversificatie van gewassen aan te kaarten. Er kwam frequent de opwerping dat wij (de blanken) hen geleerd hebben dat monocultuur beter was en nu komen wij af dat ze moeten diversifiëren. Hoe dan ook de droogte van dat jaar heeft hen voldoende gemotiveerd om tussen hun maïs nu ook andere gewassen te telen. Bij ons laatste bezoek zagen we steeds meer andere teelten en een paar boeren doen nu ook aan veeteelt op heel kleine schaal.
Vermits het klimaat steeds meer grillen vertoont, groeide de idee om permacultuur te introduceren. Permacultuur staat voor “Permanent Agriculture”.
In februari van dit jaar hebben we de boeren een filmpje laten zien over permacultuur zoals die reeds in Malawi op bepaalde plaatsen wordt toegepast. De boeren waren heel verwonderd dat het filmpje aantoonde dat je via permacultuur ook in het droge seizoen kunt oogsten. Tot hiertoe was dat voor hen ondenkbaar.
Nadat ik een cursus permacultuur hier in België heb gevolgd, is het tijd die een kans te geven in Malawi. Mooi in theorie maar niet zo evident in praktijk. Niet iedereen is zomaar bereid zijn maïsteelt op te geven en zeker niet zolang wij de kunstmeststoffen betalen. Het is voor ons essentieel te streven naar de onafhankelijkheid van de boeren en dus een duurzaam beleid na te streven. Een hoofddoel is zeker van die kunstmeststoffen af te geraken want dit is de essentiële struikelblok voor die onafhankelijkheid.
Het filmpje was een eerste stap. Bij de laatste vergadering met de boeren was ook een facilitator aanwezig met heel wat kennis in verband met permacultuur. Hij heeft dan ook de boeren proberen warm maken voor deze methodologie.
Bij mensen in overlevingsmodus is het niet evident een methode aan te kaarten waar ze pas binnen 6-7 jaar de vruchten zullen plukken.
Daarom is het absoluut noodzakelijk verder te zoeken naar middelen om het aan te brengen.
Nu begin juli ging in Kasteel Nieuwenhove te St Truiden het permacultuurfestival door.
Deze 3daagse bestond uit een tiental workshops per halve dag. Er werd gevraagd op voorhand een keuze te maken. Per halve dag kon je maximum 2 workshops vervoegen. Bij het raadplegen van het programma, geldt zeker “Kiezen is verliezen”.
Ik heb volgende keuzes gemaakt :
- Natuurlijk bijen houden
- Een zonnedroger bouwen
- Het nut van luis en distel
- Permacultuur in een ander klimaat
- Kinderen en permacultuur
- Insectensafari
Daarbuiten waren ook rondleidingen in het permacultuurproject op het domein van het kasteel en diverse begeleide wandelingen over geneeskrachtige en magische planten.
Een korte samenvatting van de activiteiten die in de toekomst deel kunnen uitmaken van ons landbouw- en onderwijsproject.
1) Het bijen houden.
Geleerd dat ze in Afrika brede korven (Top bar hives genoemd) gebruiken in plaats van hoge korven zoals in Europa. Rieten kokers zijn eveneens in gebruik en in Malawi gebruiken ze ook grote aarden potten.
Het is ook belangrijk rekening te houden dat er initieel bijen werden gehouden voor de productie van was en de honing is er pas later bij gekomen. Het houden van bijen zou voor de groep boeren een supplementaire inkomst kunnen betekenen juist zoals we jaren terug gestart zijn met het drogen van mango’s en moringa en het telen van rijst. De klanten van de gedroogde mango’s kunnen ook in aanmerking komen voor de was en de honing.
Om duurzaam te werk te gaan, proberen we nu lokale imkers te vinden. Die zouden onze boeren kunnen opleiden. Indien we geschikte personen vinden, kan het project aan de boeren worden voorgesteld en de geïnteresseerden kunnen dan door die plaatselijke imkers opgeleid en begeleid worden.
2) Zonnedroger bouwen.
In Malawi klaagt het team van de mangodrogers dat de plaats waar ze de mango’s drogen teveel schaduw vertoont, dus in het hoogseizoen willen ze meer ruimte zonder schaduw.
Te weten dat ze momenteel de mango’s drogen op rieten matjes die op een kader vastgemaakt zijn of op droogtafels. Een tweede probleem duikt op wanneer er bewolking is. Dan hebben de mango’s meer tijd nodig om te drogen en lopen ze het risico dat ze zwart kleuren. Bij verkleuring zijn ze nog moeilijk verkoopbaar.
In de workshop werd geleerd vruchten te drogen met hete lucht in plaats van direct zonnelicht. Er wordt dus een lichtbak en een soort schouw gebouwd. Door het systeem van de schouw wordt hete lucht aangezogen. In de schouw kan men een hele reeks laden bouwen waar het fruit op metaalgaas wordt gelegd. Dus het fruit wordt in meerdere lagen gestapeld waardoor men minder plaats nodig heeft. In de schouw ligt het fruit in het donker waardoor het niet verkleurt, dus geen productverlies meer.
3) Het nut van luis en distel.
De titel wou een inzicht geven hoe je plagen kan aanpakken. Hier zoals in Malawi heeft men tendens direct met chemische producten te spuiten. De natuur blijft de sterkste. Hoeveel je ook spuit, het kruid of het ongedierte komt steeds terug. De stelling die op de workshop wordt gehanteerd is op zoek gaan naar de oorzaak. Bijvoorbeeld wanneer er ergens brandnetels groeien is dat een teken dat er veel stikstof in de grond zit, wil je van de brandnetels af, plant dan kruiden die stikstof uit de grond halen en met de tijd verdwijnen de brandnetels. Op een dergelijke manier werken vraagt observatie en veel geduld. In Malawi had een boer gemerkt dat hij de armyworm meester bleef wanneer hij zijn maïs plant bij de eerste regen zodanig dat de maïs vroeger groot is. De meeste boeren wensen dat risico niet te nemen uit schrik dat daarna de regen wegblijft en alles uitdroogt. Het zijn keuzes die moeten gemaakt worden.
Onze maïs werd ook geteisterd door weavels (kleine kevers die de maïs in de zakken aantast en herleid tot poeder) . Tot hiertoe werd de maïs chemisch behandeld. Met de jaren zijn de beestjes resistent geworden aan al het chemisch gedoe. Misschien moeten we nagaan waarom de weavel zich in de maïs vestigt. Onder welke omstandigheden. Die omstandigheden dan vermijden enz..
Veel observatie en samenwerking met landbouwfaculteiten. Het is hoe dan ook duidelijk dat wij van chemische behandelingen moeten afstappen en niet alleen omwille van de kost.
4) Permacultuur in ander klimaat.
De algemene regel die steeds terugkwam is het bedekken van de grond om te vermijden dat de vochtigheid in de grond zou verdampen.
In Malawi gaat men er nog van uit dat je veld proper moet gewied worden om de gewassen alle kansen te geven.
We hebben hen reeds laten verstaan dat ze mogen wieden maar dat ze dan het wiedsel moeten laten liggen om de verdamping af te remmen en bovendien de grond voedsel te geven. Dit inzicht is momenteel moeilijk aan de man te brengen. Dus laat ons proberen de boeren te overtuigen meer pompoenen met grote blaren en bananenbomen met veel loof tussen de maïs te zetten.
5) Insectensafari.
Hier werden we in de natuur geconfronteerd met de enorme diversiteit aan insecten. Heel leerrijk en misschien wel nuttig even de variëteiten in Malawi op te zoeken en na te gaan welke insecten ons van nut kunnen zijn
6) Kinderen en permacultuur.
Vermits onze boeren in Malawi graag directe resultaten zien en permacultuur moet opgebouwd worden, vond ik deze workshop een opportuniteit om permacultuur reeds op school aan de kinderen mee te geven zodanig dat ze het later als vanzelfsprekend zouden beschouwen. Ook hier in Europa geraakt het moeilijk ingeburgerd. In Nederland staan ze op dat gebied veel verder. In september organiseren ze een cursus kinderen en permacultuur met een pedagogisch draagvlak. Na deze cursus wens ik jullie een update te geven met de mogelijkheden die tot dan werden ontwikkeld. Deze workshops zijn interactief waardoor de input vanuit alle hoeken komt. Bovendien wordt er gewerkt aan de uitbouw van een heel netwerk in dat domein waardoor de info heel snel groeit.
Tot dan
Pierre